EGYPTE 2012
De foto's van mijn verblijf in Egypte staan hier
Alexandrie, Woensdag 1 Februari 2012.
De eerste verjaardag van de Arabische lente.
Hoewel ik er eigenlijk nauwelijks tijd voor heb zal ik proberen hier wat indrukken van mijn verblijf weer te geven. Te beginnen met een verslag van mijn eerste twee dagen in Egypte. De komende dagen hoop ik hier nog wat verder te kunnen ingaan op de politieke situatie en mijn ideeen en verwachtingen daaromtrent.
Het is dinsdag 24 januari , eind van de middag, als ik vanuit Istanboel in Cairo aankom. Voor het eerst in 6 1/2 jaar ben ik weer in de stad waarmee ik vertrouwd ben geraakt gedurende de maand waarin ik prive-lessen Arabisch heb gevolgd op een taalschooltje aan het Midan Talaat Harb in hartje Cairo op zo’n tweehonderd meter van het Midan el-Tahrir.
Op het eerste gezicht is Cairo niet veranderd. Alle gebouwen staan er nog, de stad verkeert nog steeds in een staat van verwaarlozing en verval , het verkeer is nog een even grote puinhoop als het altijd al was, vuil hoopt zich op op elk niet gebruikt stukje straat, stof is overal en de “runners’ die je altijd meteen je vriend noemen om je daarna mee te tronen naar een neef, oom, broer etc. die een parfumeriewinkel runt zijn nog steeds even lastig.
Op het eerste gezicht verandert zo’n Arabische lente daar maar weinig aan.
Tot dat je je opeens realiseert dat er in geen velden of wegen een politieagent te bekennen is. Waar de stad tot niet zo lang geleden vergeven was van de zwarte en witte uniformen zijn ze zelfs op de drukste kruispunten niet te zien. Wel staan er op een aantal plaatsen lange rijen ambulances.
Wat ook opvalt is dat het gebruikelijke assortiment van de straatverkopers, vooral bestaand uit goedkope textiel, is uitgebreid met Egyptische vlaggen in alle soorten en maten.
‘s Avonds blijkt dat alle adresjes waar ik gewend was te eten of een biertje te drinken nog volop in bedrijf zijn en druk bezocht worden. Het menu van de Griekse club, naast de Italiaanse de enige die nog herinnert aan het kosmopolitische Cairo van voor de Suez crisis in 1956 is onveranderd evenals de, merendeels hoogbejaarde, bezoekers en de gefituurde inktvis is nog steeds even lekker en heeft dezelfde prijs als 6 1/2 jar geleden (15 pond, iets minder dann twee Euro. Ook de halve literflessen Stella bier (inmiddels overgenomen door Heineken) gaan nog steeds voor 10 pond van de hand.
Een bezoek aan het Tahrirplein stel ik uit tot morgen. De eerste verjaardag van de Egyptische revolutie. In mijn hotelletje hoor ik ‘s avonds flarden van de toespraken op het plein en door de Qasr el Nil , een van de grote doorgaande straten, trekt een demonstratieve optocht van de Moslimbroeders.
Woensdag ben ik vroeg op. Om 7 uur ‘ s ochtends ga ik richting Tahrirplein. De mensen in het hotel drukken me op het hart om voorzichtig te zijn. ‘s Nachts is er in de buurt geschoten en niemand weet nog wat de dag gaat brengen en hoe het militaire regime zal reageren.
Buiten is het onwerkelijk stil. Sporadisch komt er een auto langs in straten die op dit tijdstip meestal een grote verkeersopstopping zijn . Eindelijk eens de kans om te zien hoe mooi Cairo kan zijn.
Ik besluit eerst in de richting van de Nijlcorniche te lopen om te zien of er nog iets te zien is van de schade die er vorig jaar is aangericht toen het leger probeerde de opstand te onderdrukken.
Aan de achterkant van het Egyptisch museum blijkt dat een bijgebouw van het museum brandschade heeft terwijl het daarnaast gelegen gebouw van de Egyptische vrouwenraad volledig door brand verwoest blijkt te zijn. Het ligt erbij alsof na de brand niemand nog de moeite heeft genomen om de rommel op te ruimen . De parkeerplaats bij het gebouw ligt vol verbrande autowrakken.
Ook op de corniche is het stil , wel word ik aangesproken door de schipper van een van de vele (rondvaart-)bootjes die in de Nijl liggen die probeert me te verleiden tot een vroeg boottochtje.
Hoe anders is het als ik twee uur later, nadat ik heb ontbeten, terug kom. Inmiddels staat er een lange rij bussen langs de corniche, zo te zien uit het hele land, waaruit groepen mensen die , eenmaal uit de bus, zich onmiddellijk groeperen en zwaaiend met vlaggen en voorzien van spandoeken richting Tahrirplein trekken.
Wanneer ik zelf naar het plein loop blijkt dat je er niet zomaar op komt. Bij alle toegangswegen zijn checkpoints ingericht bemand door mannen die je vriendelijk maar dringend vragen om je te legitimeren. Mijn paspoort wordt uitvoerig bekeken waarbij de aandacht vooral blijkt uit te gaan naar de stempels waarin Arabische lettertekens staan. Ah, Soeria, Dubai, Qatar....
Even verderop staat een tweede linie. Nu om me te fouilleren en om m’n tas te controleren. Bij navraag later blijkt het te gaan om de veiligheidsdienst van de Moslimbroeders die het op zich heeft genomen om de orde op het plein te bewaren maar meer nog om te voorkomen dat mensen met wapens zich onder de massa begeven. Gegeven de nachtelijke schietpartijen
geen onnodige voorzorgsmaatregel.
Op het plein wordt het steeds voller. Wat opvalt is dat er in de loop van de ochtend steeds meer gezinnen met kinderen naar het plein komen. Meestal voorzien van een of meerdere Egyptische vlaggen en vaak met een vlag op het gezicht geschilderd. Voor zover dat nog niet het geval is bieden er zich talloze lieden aan die voor een pond bereid zijn om daar met behulp van plakkaatverf alsnog in te voorzien. Handel is handel in Egypte en een feestje biedt daarvoor extra kansen.
Op het plein hebben de verschillende politieke groeperingen ieder voor zich een stukje eigen terrein afgebakend en voorzien van portretten van hun “martelaren” en parlementskandidaten,
Alleen op het deel van het plein waar het tentenkamp is ingericht loopt, zit en discussieert iederen door elkaar. Overal kom je tv-ploegen tegen evenals de klassieke journalist met het notitieblok.
Tegen een uur of twee is het plein overvol en is er her en der sprake van lichte paniek als er mensen vallen of weggedrukt worden. Het is duidelijk dat de ordedienst hierop niet berekend is en ik besluit om maar terug te gaan naar m’n hotel.
Als ik rond een uur of vijf weer terug ga naar het plein is de sfeer wat grimmiger geworden wat zich onder meer uit in wederzijdse scheldpartijen. Ook meent de bemanning van een checkpoint dat ik opeens moet betalen om het plein op te mogen. Protesteren helpt niet en bij de controle van m’n tas wordt er ongevraagd twintig pond uit m’n portemonnaie gevist. Protesteren hiertegen is gezien de sfeer op dat moment niet echt gepast en ik laat het er maar bij zitten. als compensatie wordt er evenwel een Egyptische vlag op m’n hand geschilderd. Ik moet het maar zien als een toegangsbewijs.
Bij de checkpoint in Sheriaj Talaat Harb blijkt een provisorisch “gevangenkamp’ te zijn ingericht waar mensen worden vastgehouden die , al dan niet tercht, worden verdacht van snode bedoelingen. Een van de “bewakers” loopt er rond met een helm en een schild dat normaal alleen door de oproerpolitie wordt gebruikt.
Aan het eind van de middag en in de loop van de avond maken steeds meer groepen jonge mensen zich los van het plein om in demonstratieve optochten door het centrum van de stad te trekken. Bij navraag blijken ze teleurgesteld te zijn dat deze verjaardag “gekaapt” is door , al da niet gevestigde, politiek partijen. Daarbij valt het grote aantal jonge vrouwen dat aan deze optochten deelneemt op. Hun hoop op een actieve deelname aan de nieuwe Egyptische politiek zie ze verdampen door de verkiezingsoverwinning van de Moslimbroeders en de Salafisten.
Aan het eind van de middag stort een van de podia op het plein in onder het gewicht van de vele mensen die zich erop verzameld hebben . Een hondertal gewonden is het gevolg.
Tegen die tijd ben ik al vertrokken. Geen moment te vroeg naar later blijkt wanneer er op het plein vechtpartijen uitbreken en Egyptische twitteraars melding maken van aanrandingen en vrouwengroepen daar snel een speciaal meldpunt voor inrichten.
Wat een groot feest was werd in de loop van de dag een demonstratie van de verdeeldheid die zich in Egypte voordoet...In een volgend stukje, later deze week, zal ik hier wat verder op in gaan..
Cairo, 8 februari 2012.
Port Said en de gevolgen......
Toen ik vorige week schreef over de eerste verjaardag van de Arabische lente had ik geen idee dat er in een week tijd zoveel zou gebeuren. Nu, terug in Cairo, biedt het Tahrirplein een heel aandere aanblik. Natuurl, de “die-hards” van het tentenkamp zijn er nog steeds, maar het merendeel van de daar dagelijks aanwezige demonstranten bestaat nu uit de supporters van de voetbalclub Al-Ahly, de zgn. “Ultra’s” aangevuld met de supporters van hun lokale aartsvijand Zamalek.
Het voetbaldrama in Port said vorige week, waarbij meer dan zeventig Al-Ahly supporters het leven lieten heeft een onverwachte dynamiek teweeg gebracht waar bijna niemand meer op gerekend had.
Ik heb de bewuste wedstrijd met een half oog gevolgd toen hij live werd uitgezonden. Het geluid in de lobby van het hotel stond uit.
Totdat de supporters het veld opstormden had ik nog niets in de gaten. Per slot van rekening zijn dit voor het voetbal al lang geen onbekende taferelen meer. Omdat de tv-shots niet lieten zien wat er precies op en rond het veld gebeurde was het pas op het moment dat de beide commentatoren de handen voor de ogen sloegen en ophielden met het becommentarieren van de gebeurtenissen dat ik, en de andere aanwezigen in de lobby van het hotel, in de gaten kreeg dat er iets ernstigs aan de hand was en werd het geluid van de TV aangezet. In het volgende half uur werden de gevolgen van het gebeurde pas echt duidelijk en onmiddellijk had het personel van het hotel een mening gevormd. Dat moest opzet zijn geweest !.
Nu is Egypte zo’n land waar complottheorien bij de dagelijkse folklore behoren zodat ik deze opvatting niet direct tot de mijne wenste te maken. Nu, een week later, en na het zien van een aantal reconstructies van het drame ben ik daar niet meer zo zeker van. zeker is dat er veel te weinig politie in het stadion aanwezig was. Ook is zeker dat er zich vlak buiten het stadion honderden agenten aanwezig waren die meer dan een uur lang passief bleven. Uit beelden blijkt ook dat hulpverleners gedurende een half uur werden tegengehouden toen zij het stadion wilden binnengaan. En dan is er nog de vraag in wiens opdracht de verlichting in het stadion werd gedoofd. Dit alles kan natuurlijk het gevolg van pure incompetentie zijn geweest.
De gebeurtenissen komen evenwel in een ander daglicht te staan als we de rol die de “Ultra’s” speelden bij de gebeurtenissen op het Tahrirplein in het voorjaar van 2011.
Voor mij volkomen onbekend was dat juist de Al-Ahly supporters degenen waren die , wat de Egyptenaren inmiddels “de slag van de kamelen”noemen , toen in het voordeel vaan de demonstranten wisten te beslechten. Wellicht herinner je je de beelden nog toen gewapende regeringsaanhangers met kamelen het Tahrirplein bestormden. Het uiteindelijk verjagen van deze “ruiters’ wordt alom op het conto van de Al-Ahly supporters geschreven en was een vernedering voor de toen zittende regering en zeker voor leger en politie.
Nu kun je, met Westerse ogen vraagtekens zetten bij de motieven van voetbalhooligans. Bij ons zijn die niet gauw politiek te noemen. In Egypte , en andere autoritair geregeerde landen, ligt dit vaak anders. Hier is voetbal een van de weinige uitlaatkleppen voor maatschappelijke onvrede. enerzijds als afleiding anderzijds als de gelegenheid om door middel van spreekkoren van je afkeuring over maatschappelijke problemen blijkt te geven. De Al-Ahly supporters hebben daar in de loop van de jaren een reputatie mee opgebouwd die , zolang binnen de muren van een stadion , door de overheid min of meer getolereerd werd. Als er dus een groep was die “een lesje geleerd” zou moeten krijgen dan waren het de Al-Ahly supporters wel.
Dan is er ook nog de vraag waarom de Al-Asry supporters het nodig vonden om tot de aanval over te gaan terwijl hun club, in de wedstrijd de gedoodverfde underdog, met 3-1 voorsprong gewonnen had. Je zou eerder vermoeden dat er een feestje georganiseerd zou worden dan dat er dodelijk geweld tegen de tegenstander zou wordeen ingezet. per slot van rekening staan de hooligans hier niet stijf van de cocaine en alcohol, zoals wij dat gewend zijn.
Kortom, voldoende redenen voor het merendeel van de Egyptenaren om te vermoeden dat hier sprake is geweest van boze opzet vanuit de kant van politie en leger. Dat is ook de reden dat de woede zich hier niet keerde tegen, wat je zou verwachten, de Al-Asry supporters maar tegen de veiligheidsdiensten en het leger.
Vrijwel dezelfde avond braken er in Cairo rellen uit waarbij demonstranten probeerden het Minsterie van Binnenlandse Zaken te bestormen. Rellen die tot gisteravond voortduurden en waarbij opnieuw de “Ultra’s” , gesteund door de supporters van zamalek het voortouw nemen.
Hoewel de nieuwe regering met de veiligheidstroepen overeengekomen was dat zij pas in actie zouden komen als de demonstranten dichter dan 100 meter bij het Ministerie zouden komen bleek eergisteren dat de veiligheidstroepen beslist niet van plan waren zich daaraan te houden.
In het nieuw gekozen parlement vinden sinds zaterdag debatten plaats waar het erom gaat schuldigen an te wijzen en , waar mogelijk, te bestraffen. De Moslimbroeders nemen daarin een gematigde positie in, de andere partijen willen “bloed” zien. Vooralsnog met als enig resultaat de de presidentsverkiezingen met een maand vervroegd worden en nu al in maart zullen plaatsvinden. Inmiddels blijft het onrustig en blijf ik uit de buurt van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.
(Uiteraard had ik dit niet kunnen schrijven zonder de hulp van het personeel van m’n hotel en de buitengewoon behulpzame “octagenaires” van de Griekse club hier die in hun leven al veel hebben meegemaakt. Ten eerste hielpen ze me met het vertalen van alles wat ik op tv hoorde en zag. Mijn brakke Arabisch laat me hooguit 10% verstaan van wat er geegd wordt en begeeft het als het tempo van spreken door de emoties in de versnelling gaat. De "octagenaires" zijn goed ingevoerd in nhet politieke krachtenveld en weten zaken snel te duiden)
N.B. Mijn beschouwing over het langere-termijnperspectief voor Egypte laat ik nog even rusten totdat ik inn Turkije volgende week wat meer afstand kan nemen
